Şeker hastaları beslenme ve tedavi ayarlamalarını kendileri yapay zekâ ile sağlayıp daha iyi konuma getirebilir mi? 3 aylık kan şekeri seviyeleri benzerlik gösteren iki diyabetli gruptan birisi yapay zekâ destek ile beslenme desteğinden yararlanırken diğer grup almıyor. Yapay zekâ desteği gören diyabet hastalarının bulunduğu grubun kan şekeri değerleri daha iyi seviyelere ulaşıyor ve bu söz konusu grubun diyabetle yaşam kalitesinde gelişme oluyor. Nasıl mı? Çukurova Üniversitesi’nde gerçekleştirilen çalışma bunu açıklıyor.
Yapay Zekâ Destekli Beslenme Müdahalesinin Kan Şekeri Kontrolüne Etkisi
Yapay zekâ sözcüğü son zamanlarda yaşamın her alanda karşı karşıya kalıyoruz. Sağlık alanına da hızlı bir başlangıç gerçekleştiren bu teknoloji, bilgi ve akıl kullanma süreçlerinin insan zekâsının bilgisayar sistemleri tarafından taklit edilmesi olduğunu belirtiyor. Yaşamımıza yeni adım atan ve yakın bir gelecekte birçok örneğine şahit olacağımız yapay zekâ destekli tıbbi kullanımlar ve uzaktan kontrolü yapılabilir teletıp yöntemleri ile hem sağlık alanında çalışanlara destekte bulunması hem de kişisel olarak sağlıkta daha çok iyileşme olması amaçlanıyor.
Diyabetle Mücadelede Yeni Yollar
Bu söz konusu amaç ışığında yapay zekâ dünyada “salgın” olarak nitelendirilen hastalıklar içerisinde yer alan diyabetle mücadelede de fark yaratan örnekler bulunduruyor. Şeker Hastalığı (Tip 2 Diabetes Mellitus),dünyada birçok insanı etkisi altına alan ve önemli olarak kabul gören halk sağlığı sorunu olduğundan bu söz konusu soruna çözüm üretmek önemli olarak görülüyor. Uluslararası Diyabet Federasyonu dünyada 470 milyon civarında diyabet hastası olduğunu, bu sayının 2030 senesine kadar 580, 2045 senesinde ise 700 milyona kadar artacağı tahmin ediyor. En büyük tehlike şeker hastalarının % 50 oranında yakınının hastalıklarının olduğunun bile bilmemeleri.
Türkiye’de yürütülen çalışmalar ülkemizde diyabet yaygınlığının son on senede 2 katına yükseldiğini ve toplumun % 15 oranı civarına ulaştığını belirtiyor. Bu hastaların yalnızca yarısı tedavi ve yaşam stillerinin hastalıklarının farkında olarak yaşarken öteki yarısı bundan yoksun kalıyor. Henüz tanı konmadıkları için tedavi stilleri tasarlanmamış şeker hastalarının tespitindeyse aile hekimleri ve aile hekimliğinde yapılan programlar önemli görülüyor. Aile hekimlerinin, tanı ve tedavi boyunca kişilerde oluşabilecek şeker hastalığına bağlı birçok problemin önüne geçilmesinde büyük rol oynayacaklarını söylüyor.
Şeker Hastalarında Yapay Zekâ Destekli Beslenme Çalışması
Hastalar ve sağlıklı kişiler hakkında alınan verilerle sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi için en etkili çarenin yapay zeka tarafından olabileceği düşüncesiyle Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde ,“Şeker Hastalarında Yapay Zekâ Destekli Beslenme Müdahalesinin Kan Şekeri Kontrolüne Etkisi” tez çalışması yapıldı. Çalışma, Aile Hekimliği Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ersin Akpınar kontrolünde Dr. Rabia Eroğlu Kılaç tarafından yapıldı. 2020 Temmuz ayı – 2021 Şubat ayıları arasında çok merkezli ve müdahale etmeyen kontrol grubunun var olduğu ve bu bilimsel klinik çalışmada, müdahale etmeyen kontrol grubundaki şeker hastaları normal yapılan tedavilerini sürdürdüler. Müdahale eden şeker hastası çalışma grubuna ise www.airmed-a.com internet sitesindeki yapay destekli beslenme ve kontrol müdahalesinde bulunuldu.
Sistemin Kullanımı Eğitimlerle Anlatıldı
Bu söz konusu çalışmada, yapay zekâ destekli beslenme müdahalesinin, çalışmaya giren şeker hastalarının kan şekeri kontrolüne olan etkisi izlendi. İnternet sayfası kullanılarak, beslenme veri girişi yapabilecek katılımcılar (hastanın kendisi veya bakım vereni) için araştırmaya has bir puanlama sistemi yapıldı. Yapay zekâ destekli yöntemin kullanımı her bir şeker rahatsızlığı olan bireylere eğitimlerle anlatıldı. Tüm hastalara uluslararası standartlardaki yaşam doyum ölçeği ve diyabete bağlı yaşam kalitesi denetim ölçekleri uygulandı. Üstelik şeker hastalarının bedensel, fiziksel ve sosyal konumları da göz önünde bulunduruldu.
Yapay Zekâ Desteği İle Anlamlı Fark
Çalışmada olan hastaların yaş ortalaması 54 ila 75 yaş. Çalışmaya başlandığında yapay destek yardımı almayan grup ile yapay zekâ desteği kullanan grupların 3 aylık kan şekeri seviyeleri benzerlik gösterir iken, çalışmanın ardından yapay zekâ desteği kullanan şeker hastası grubun kan şekeri değerleri daha düzgün seviyelere düşmüş ve şeker hastalarının beslenme ve tedavi düzenlemelerini tek başlarına yapay zekâ desteği sayesinde başardığına şahit olundu. Bu söz konusu araştırma sonucunda çalışmaya giren şeker hastalarının yapay zekâ destek sayesinde yaşam doyum ölçeklerinde ve şeker hastalığı sonucunda düşen yaşam kalitelerinin anlamlı bir düzelme olduğunu gösterdi.
